Historia
Decyzję o budowie Domu pojęli obecni na I Zjeździe Związku Legionistów Polskich dawni Legioniści. Teren na którym stoi budynek został przekazany na rzecz Związku uchwałą władz Krakowa z dnia 23 grudnia 1927 roku. Rok później, w rocznicę odzyskania niepodległości, nastąpiło poświęcenie kamienia węgielnego. Dokonał tego Metropolita Krakowski, abp książę Adam Sapieha, w obecności władz wojskowych, państwowych oraz samorządowych. Projekt Domu im. Józefa Piłsudskiego sporządzili prof.arch. A.Szyszko-Bohusza i Legionista L.Strojka.
5 sierpnia 1934 roku uroczyście otwarto pierwszą, południowo-wschodnią, część budynku, wybudowaną z funduszy Związku Legionistów Polskich. W 1936 roku otwarto pierwszą wystawę pamiątek w Sali Kadrówki, natomiast w Sali Honorowej wyeksponowano urny, z których ziemia została złożona w Kopcu Józefa Piłsudskiego na Sowińcu.
Budynek wzniesiono w latach 1928-34 z funduszy Związku Legionistów Polskich. Sam budynek jest przykładem znakomitej architektury funkcjonalistycznej, prostej w formie i bardzo logicznej w założeniach. Jest tylko częścią kompleksu, którego z braku funduszy nie wybudowano. Wybuch II wojny światowej oraz czasowa delegalizacja związku dokonana przez Generalnego Gubernatora a później władze Polski Ludowej uniemożliwiły dokończenie budowy Domu w takiej formie, jaka założona została w projekcie.
Muzeum Czynu Niepodległościowego
Dom im. Józefa Piłsudskiego - Oleandry
30-960 Kraków, al. 3-ego Maja 7
tel. (0-12) 633-47-15, tel./fax: 632-20-35
Ekspozycja stała ukazuje pamiątki historyczne związane z czynem niepodległościowym, poczynając od powstania styczniowego aż do Sierpnia 1980 roku.
To muzeum wyjątkowe, jest bowiem muzeum idei. Idei niepodległościowej i państwowej. Zostało powołane 6 sierpnia 1922 roku, chociaż oficjalnie zarejestrowano je dopiero w roku 1990. Od początków powstania muzeum legioniści gromadzili rozmaite pamiątki, dokumentujące ich patriotyczny czyn. Bardzo dużo z nich uległo zniszczeniu, wiele jeszcze pozostaje w prywatnych rękach. To jednak, co udało się zgromadzić, dokumentuje działalność wybitnych postaci. Obok eksponatów tak cennych, jak sztandar powstania styczniowego, sztandary Legionów Polskich czy chorągiew Rzeczypospolitej użyta podczas pogrzebu Józefa Piłsudskiego, obok dzieł sztuki tak świetnych jak popiersie Piłsudskiego dłuta Konstantego Laszczki czy projekt Kuny pomnika Marszałka, w zbiorach muzeum znajdują się pamiątki osobiste związane z legionistami, pochodzące najczęściej z ich darów: dokumenty, mundury, broń, oraz dzieła sztuki.
Patriotyzm jest dzisiaj traktowany nieufnie, uwikłany w polityczne rozgrywki. Kiedyś jednak oznaczał, wedle określenia Ignacego Krasickiego, "świętą miłość kochanej Ojczyzny". I taki właśnie można poznać w Muzeum Czynu Niepodległościowego.
Źródła:
www.cracow.pl i wikipedia.pl
Janusz Cisek, Józef Piłsudski w Krakowie, Kraków 2003, s.203-205.